Bina veya tesiste kurulacak yangýn algýlama sistemi tipinin belirlenmesi

Hatýrlayacaðýnýz üzere geçen ay projelendirdiðiniz binanýn belirli kýsýmlarýnýn ya da tamamýnýn korunmasýna iliþkin esaslarý sizlerle paylaþmýþtýk. Bu ay da projelendirdiðiniz binada tesis edilecek yangýn algýlama ve alarm sistemi tipinin belirlenmesi esaslarý ile diðer yangýndan korunma tedbirleriyle etkileþimin sistem tipini belirlemedeki önemini ele alacaðýz. Bu anlamda öncelikle sistem tipleri hakkýnda bilgileri ortaya koyacak olursak;

Bölgesel Bildirim Esaslý (Konvansiyonel) Sistemler

Bölgesel bildirim yöntemi ile çalýþan yangýn algýlama ve uyarma sistemleri, piyasada ve yazýlý kaynaklarda genelde konvansiyonel sistemler olarak da adlandýrýlmaktadýr. Bu sistemlerin çalýþma prensibi; birden fazla algýlayýcýnýn (duman algýlayýcýsý, sýcaklýk algýlayýcýsý v.b.) ve elle uyarý cihazlarýnýn ayný kablo hattý üzerinde ardýþýk olarak baðlanmasý ve hat sonunun elektriksel devre olarak izlenmesi prensibi ile çalýþýrlar.  

Algýlayýcýlar ya da elle uyarý cihazlarýn her hangi birisinin alarm direnci üzerinden devreyi tamamlamasý prensibiyle bölgesel bildirim santralde görüntülenir. Hangi algýlayýcýdan bildirim geldiði ancak bölgeye gidilerek gözle tespit edilebilir.

Bölgesel bildirim esaslý yangýn algýlama ve uyarma sistemleri yangýn anýnda yangýn oluþan bölgeye eriþimin kolay olduðu, baðýmsýz bölüm sayýsý az olan yapýlarda (birkaç katlý binalar, depolar, küçük alýþveriþ merkezleri, eðlence ve toplanma amaçlý kafe ve restoran tarzý küçük binalar v.b.) kullanýmý uygun olan ekonomik sistemlerdir.

Konvansiyonel sistemlerde her bölge için “Normal”, “Yangýn”, “Hat Kopuk” ve “Hat Kýsa Devre” durumlarý santralde görüntülenir.

Noktasal Bildirim Esaslý (Adresli) Akýllý Sistemler

Noktasal bildirim prensibi ile çalýþan yangýn algýlama ve uyarma sistemleri, piyasada ve yazýlý kaynaklarda genelde akýllý adresli sistemler olarak da adlandýrýlmaktadýr. Þekilde görüldüðü üzere bir kablo çevrimi üzerine baðlanan birden fazla algýlayýcý, elle uyarý cihazý ve kontrol cihazý bulunmaktadýr. Algýlama, uyarý veya kontrol iþlemini yapan cihazýn adresi noktasal olarak belirlenir.

Yapý inþaat alaný, yapý yüksekliði, kullanýcý sayýsý gibi deðerler büyüdükçe ve mimari olarak yapýlar karmaþýk hale geldikçe, yapý içerisinde yaþayan insanlarýn tahliye edilmesi ve acil durumda asgari yaþam koþullarýnýn saðlanmasý þartlarýný gerçekleþtirmek amacýyla, mimari proje oluþtuktan hemen sonra, binanýn acil durum riskleri analiz edilmeli, ihtiyaçlar belirlenmeli ve acil durum senaryolarý geliþtirilmelidir. Risk analizi, ihtiyaçlarýn belirlenmesi ve acil durum senaryolarýndan sonra yangýn alarm sistemi projelendirilmelidir. Bu tarz yapýlarda yangýn algýlama ve alarm sistemi, sadece yangýný erken tespit eden bir sistem olmanýn ötesinde, yangýn anýnda diðer yangýn ile mücadelede kullanýlan mekanik ve elektrik sistemler ile etkileþimi önemli hale gelmektedir. Bu durumda sistemin tipinin kesinlikle noktasal bildirim esaslý (adresli) ve akýllý olmasý gerekmektedir.

Yangýn algýlama ve alarm sistemi tipinin belirlenmesinde diðer yangýndan korunma sistemlerinin varlýðýnýn etkisi

TS CEN/TS 54-14 Standardýnýn 13. Maddesinde; aþaðýdaki gibi belirtilmiþtir:

“13 Diðer yangýndan korunma sistemlerinin çalýþtýrýlmasý

13.1 Genel

Yangýn algýlama ve alarm sistemi aþaðýdaki gibi diðer yangýndan korunma sistemlerine baþlatma sinyalleri göndermek için kullanýlabilir:

a) Otomatik yangýn söndürme sistemleri,

b) Duman baþlatma ve ýsý boþaltma istemleri,

c) Yangýn kapýlarýnýn açýlmasýný ve kapanmasýný tetikleyen sistemler.

Diðer yangýndan korunma sistemlerinin çalýþmasý veya arýzalanmasý yangýn algýlama sisteminin doðru çalýþmasýný veya baþka sistemlere sinyal vermesini tehlikeye atmamalýdýr. Diðer sistemlere baðlantý için millî þartlar olabilir. Bu kýlavuzun tavsiyeleri söz konusu sistemlerin yangýn algýlama ve alarm sistemine getireceði þartlarý kapsamaz. Bu þartlar aþaðýdakileri içerebilir:

a) Tetikleme sinyallerinin kaza ile serbest býrakýlmasý,

b) Gerekli ýþýklý ve sesli göstergeler,

c) Dedektörlerin tipi, yerleþim yeri ve aralýklarý,

d) Tecrit veya devre dýþý býrakma þartlarý,

e) Bölgelere ayýrma þartlarý.

Diðer yangýndan korunma sistemlerinin dokümantasyonunda verilen tavsiyelere ve kurallara uyulmalýdýr.”

Ayrýca Binalarýn Yangýndan Korunmasý Hakkýnda Yönetmelik 82. Maddesinde de;

“Yangýn hâlinde otomatik olarak gerekli kontrol fonksiyonlarýný yerine getirecek acil durum kontrol sisteminin;

 a) Yangýn sýrasýnda kapanmasý gereken yangýn kapýlarýný ve diðer açýklýklarý kapatma amaçlý cihazlarý normal hâlde açýk durumda tutan elektromanyetik kapý tutucu ve benzeri cihazlarýnýn serbest býrakýlmasý,

b) Merdiven yuvalarý ve asansör kuyularý basýnçlandýrma cihazlarýnýn devreye sokulmasý,

c) Duman kontrol sistemlerinin iþlemlerini yerine getirmesi,

ç) Acil durum aydýnlatma kontrol iþlemlerini gerçekleþtirmesi,

d) Güvenlik ve benzeri sebeplerle kilitli tutulan kapýlarýn ve turnikelerin açýlmasý,

e) Asansörlerin yapýlýþ özelliklerine baðlý olarak yangýn esnasýnda kullanýmýnýn engellenmesi veya tahliye amacýyla itfaiye veya eðitilmiþ bina yangýn mücadele ekipleri tarafýndan kullanýlmasýnýn saðlanmasý,

f) Mahalli itfaiye ile elektrik iþletmesine, belediyeye, polise veya jandarmaya, kurum amirine, bina sahibine ve gerekli görülen diðer yerlere yangýnýn otomatik olarak haber verilmesi,

özellik ve fonksiyonlarýna sahip olmasý lazýmdýr.

(2) Acil durum kontrol iþlemleri, yangýn alarm sisteminin donaným ve yazýlým bütünlüðü içerisinde bulunan kontrol birimleri ile gerçekleþtirilir. Kontrol edilen sistemin ve cihazlar ile iliþkisi bulunan güvenlik sistemlerinin, bina otomasyon sistemleri gibi diðer sistemler tarafýndan yapýlabilecek her türlü kontrol ve kumanda iþlemlerinin, yangýn veya benzeri bir acil durumda yangýn kontrol panelinden yapýlacak acil durum kontrol iþlemlerini hiçbir þekilde engellememesi gerekir.” denilmektedir.

Sonuç olarak, sistem tipini belirlemeden önce projelendirdiðiniz binanýn ihtiyaçlarý, diðer yangýndan korunma sistemleri ve konfor sistemleri ile etkileþimli çalýþmasý ele alýnmalýdýr. Eðer projelendireceðiniz binanýn tahliyesi kolaysa ve yangýn anýnda yangýn alarm sisteminin diðer sistemleri yönetme gereksinimi bulunmuyorsa, bu durumda ekonomik olmasý açýsýndan bölgesel bildirim esaslý (konvansiyonel) sistem projelendirebilirsiniz. Projelendireceðiniz bina, yapý inþaat alaný, yüksekliði, baðýmsýz bölüm sayýsý, kullanýcý sayýsý fazla, tahliye olanaklarý güç ve diðer sistemler ile etkileþimli çalýþmasý gerekiyorsa bu durumda mutlaka noktasal bildirim (adresli) esaslý ve akýllý bir sistem projelendirmelisiniz.