Yangýn algýlama sistemi ihtiyaçlarýnýn belirlenmesi
Projelendirdiðiniz binada yangýn algýlama ve alarm sistemini tasarlamanýn ilk
adýmý, söz konusu binada erken yangýn tespitine olan ihtiyacýn deðerlendirilmesi
olmalýdýr. Bu baðlamda sýrasýyla;
a) Binanýn belirli kýsýmlarýnýn
ya da tamamýnýn korunmasý,
b) Binada tesis edilecek
sistemin tipi,
c) Yangýn algýlama ve
alarm sisteminin binada tesis edilecek diðer yangýndan korunma amaçlý sistemler
ile etkileþimi
konularýnda sýrasýyla karar verilmelidir.
Bu hafta öncelikle binanýn belirli kýsýmlarýnýn ya da tamamýnýn korunmasýna iliþkin
TS CEN/TS 54-14 Standardý hükümlerini ele alarak belirleyici unsurlarý ortaya koymaya
çalýþtýk.
Binanýn belirli kýsýmlarýnýn ya da tamamýnýn korunmasýna iliþkin esaslar
TS CEN/TS 54-14 Standardýnda konu ile ilgili maddeler aþaðýdaki gibidir.
5.3 Binanýn korunmasý gereken bölümleri
5.3.1 Koruma kapsamý
Binanýn korunacak bölümleri ve tesis edilecek sistem tipleri yetkili makam
veya sigorta þirketi gibi bir üçüncü tarafça belirlenebilir. Sistemin kapsamýnýn
üçüncü tarafça belirtilmediði durumlarda veya daha kapsamlý bir sistemin kurulmasý
istendiðinde her alandaki riski deðerlendirirken aþaðýdaki hususlarýn dikkate alýnmasý
gerekir:
a) Tutuþma ihtimali,
b) Yangýnýn baþlangýç odasýnýn içinde yayýlma ihtimali,
c) Yangýnýn baþlangýç odasýnýn dýþýna yayýlma ihtimali,
d) Yangýnýn sonuçlarý (ölüm, yaralanma, mal kaybý ve çevre hasarý dâhil),
e) Diðer yangýndan korunma tedbirlerinin varlýðý.
5.3.2 Kapsamýn tarifi
Koruma kapsamý aþaðýdaki gibi açýklanabilir:
a) Toplam koruma: Binanýn bütün bölümlerinin korunmasý,
b) Bölme korumasý: Bina içinde bir veya daha fazla sayýda yangýn bölmesinin
korunmasý,
c) Kaçýþ yolu korumasý: Kaçýþ yollarý yangýn veya dumanla kapatýlmadan önce
bunlarýn kullanýlabilmesini saðlamak üzere kaçýþ yollarýnýn korunmasý,
d) Mahallî koruma: Bina içinde bulunan ve bir yangýn bölmesinin tamamýný oluþturmasý
gerekmeyen belli bir cihazýn veya fonksiyonun (kaçýþ yollarý hariç) korunmasý,
e) Teçhizat korumasý: Belli bir cihazýn veya teçhizatýn korunmasý.
5.3.3 Toplam koruma
Toplam koruma sistemi, bu kýlavuzun özel olarak muaf tuttuklarýnýn dýþýnda
binanýn içindeki bütün hacimleri kapsayan bir otomatik yangýn algýlama sistemidir.
5.3.4 Bölme korumasý
Bölme korumasý sistemi binanýn sadece belirli kýsýmlarýný (genellikle en hassas
alanlarý) kapsayan bir otomatik yangýn algýlama sistemidir. Bir bölme korumasý sisteminin
sýnýrlarý, yangýn bölmesi sýnýrlarý olmalýdýr. Bu sýnýrlar içindeki koruma toplam
koruma sistemininki ile ayný olmalýdýr. Bir kýsmi koruma sistemi kullanýlacaksa,
binanýn korunacak kýsýmlarý Madde 5,6’daki dokümantasyonda belirtilmelidir.
5.3.5 Kaçýþ yolu korumasý
Sadece kaçýþ yollarýný koruyan bir sistemin insanlara, kaçýþ yollarý duman
ve ýsý ile kapanmadan önce kaçmalarý için zamanýnda yangýn alarmý vermesi amaçlanýr.
Bu tip sistemlerin yangýnýn kaynaðý olan odada bulunabilecek insanlarý korumasý
beklenmemelidir. Bu sistem sadece yangýnla doðrudan ilgili olmayanlara bilgi vermek
amacýný taþýr. Genel olarak, kaçýþ yollarýna monte edilen duman dedektörlerinin
insanlara bu yollardan kaçmalarý için zamanýnda yangýn alarmý vermesi beklenir.
Ancak, kaçýþ yollarýna bitiþik odalardaki bazý yangýn durumlarýnda dumanýn yangýndan
dar açýklýklar vasýtasýyla (kapý çatlaklarý gibi) kaçarken soðuduðu ve tavana monte
edilmiþ olan dedektörler çalýþmadan önce baþ hizasýnda ve altýnda duman birikmesine
sebep olduðu görülmüþtür. Böyle bir soðuma ihtimali varsa kaçýþ yollarýnýn korunmasý
için bitiþik odalara yangýn algýlayýcýlarýn monte edilmesi gerekli olabilir.
5.3.6 Mahallî koruma
Mahallî koruma belirli fonksiyonlarý, özel cihazlarý ve yüksek riskli alanlarý
korumak için kullanýlabilir. Mahallî koruma alanýnýn tecrit edilmesi gerekmez, toplam
koruma veya bölme korumasý içinde yer alabilir, fakat genel korumadan daha yüksek
bir koruma seviyesine sahip olabilir. Mahallî koruma kendi baþýna korunan alan içinde
baþlayan yangýnlara karþý iyi koruma saðlayabilir, fakat bu alanýn dýþýnda baþlayan
yangýnlar için koruma etkisi çok azdýr veya hiç yoktur.
5.3.7 Teçhizat korumasý
Teçhizat korumasý belirli teçhizatýn içinde baþlayan yangýnlara karþý koruma
saðlar. Teçhizat korumasý saðlayan dedektörler çoðunlukla teçhizat mahfazasýnýn
içine yerleþtirilir ve böylece genel koruma amaçlý dedektörlerden daha önce yangýný
algýlayabilir. Mahallî korumada olduðu gibi, teçhizat korumasý kendi baþýna korunan
alan içinde baþlayan yangýnlara karþý iyi koruma saðlayabilir, fakat bu alanýn dýþýnda
baþlayan yangýnlar için koruma etkisi çok azdýr veya hiç yoktur.
5.3.8 Korunmasý gerekmeyen alanlar
Özel þartlar yoksa bazý alanlar yangýndan korunma gerektirmeyecek kadar düþük
yangýn riskine sahip alanlar olarak deðerlendirilebilir (Madde A.5.3.8).
A.5.3.8.Otomatik algýlama ile korunmasý gerekmeyen alanlar aþaðýdakileri içerebilir:
a) Yanýcý malzeme veya çöp depolama amacýyla kullanýlmamalarý kaydýyla banyolar,
duþlar, yýkanma odalarý, tuvaletler,
b) Döþemelerden, tavanlardan ve duvarlardan geçiþ yerlerinde uygun þekilde
yangýna karþý korunmuþ olmalarý veya yangýn tecridine sahip olmalarý kaydýyla ve
acil durum sistemlerine ait kablolarý içermemeleri þartýyla (kablonun en az 30 dakika
yangýna dayanmasý durumu hariç) kesit alaný 2 m2’den az olan düþey þaftlar ve düþey
kablo kanallarý,
c) Çatýsýz yükleme sundurmalarý,
d) Brüt hacmi 20 m3’ten az olan havalandýrmasýz, donmuþ gýda depolarý.
Boþluklarýn (döþeme altý ve tavan üstü boþluklar dâhil) aþaðýdaki durumlarda
baðýmsýz dedektörlere sahip olmasý gerekir:
e) Boþluktaki yangýnýn boþluk dýþýndaki dedektörler tarafýndan algýlanmasýndan
önce yangýnýn baþladýðý odadan dýþarýya yangýnýn veya dumanýn yoðun þekilde yayýlmasý
ihtimali olmasý,
f) Boþluktaki yangýnýn algýlanmasýndan önce acil durum sistemlerine ait kablolara
hasar verme ihtimalinin olmasý.
Aþaðýdaki özelliklere sahip boþluklarda baðýmsýz dedektör olmasý gerekmez:
g) Yüksekliði 1 m’den az olan alanlar,
h) Uzunluðu 10 m’den az olan alanlar,
i) Geniþliði 10 m’den az olan alanlar,
j) Diðer alanlardan yanmaz malzemelerle tamamen ayrýlmýþ olan alanlar,
k) Herhangi bir 1 m2’lik kýsmýnda 25 MJ yanýcý malzemeden fazla yangýn yükü
yoðunluðuna sahip olmayan alanlar (Bunun için standardýn Ek D tablosundaki deðerler
ya da seçilen kablolarýn kataloglarýndaki MJ/m cinsinden deðerleri baz alýnarak
hesaplama yapýlýr),
l) Acil durum sistemlerine ait kablolarýn geçmediði alanlar (kablonun en az
30 dakika yangýna dayanmasý durumu hariç).
Sonuç olarak yangýn algýlama ve alarm sistemi projelendirdiðiniz bina ile ilgili,
varsa ilgili makam, idare, kullanýcý vb. ile yangýn danýþmaný ve sigorta þirketinden
koruma kapsamýný talep etmeniz gerekmektedir. Koruma kapsamý sizlere yazýlý olarak
belirtilmediyse bu durumda risk deðerlendirme bilgileri ýþýðýnda korunmasý gerekmeyen
alanlar hariç yangýný erken tespit için tasarýmýnýza karar vermeniz gerekmektedir.
Ýlgili makam, idare, kullanýcý v.b. ile yangýn danýþmaný ve sigorta þirketinden
koruma kapsamý proje müellifine yazýlý olarak iletilmemiþse ve projenin koruma kapsamýnda
bir eksiklik olursa doðrudan proje müellifleri sorumlu tutulur.
|